تیغه کمکی کنتاکتور

.

تیغه کمکی کنتاکتور که با نام کنتاکت‌ کمکی هم شناخته می‌شود، وسیله‌ای است جهت افزایش قابلیت‌های کلید اتوماتیک، که به صورت جداگانه روی کنتاکتور نصب می‌شود. بیشترین کاربرد تیغه کمکی کنتاکتور در مدارهای فرمان می‌باشد. کنتاکت های کمکی جریانی تا حد 6 آمپر را انتقال می‌دهند. برخی از مدل های کنتاکتور وجود دارد که در آن NC و NO به صورت پیش‌فرض وجود نداشته و باید از کنتاکت‌های کمکی به صورت مجزا استفاده شود. تیغه کمکی هر تجهیز باید با توجه به برند و نوع مدل مورد نظر انتخاب شود. عموماً اگر تیغه‌ها با کلیدها از یک برند نباشند روی هم قابل استفاده نیستند؛ یعنی در صورتی که از کنتاکتور فونیکس یا زیمنس استفاده می‌کنید باید از تیغه‌های مناسب با این مدل‌ها استفاده کنید.

تیغه کمکی کنتاکتور

کنتاکتور چگونه کار می‌کند؟

.

کنتاکتور در داخل تجهیزاتی استفاده می‌شود که به طور مکرر با قطع و وصل مدار، خاموش و روشن می‌شوند. در این تجهیزات، کنتاکتور خطوط تغذیه توان که به بار ختم می‌شوند را قطع و وصل می‌کند. در کنتاکتور هسته‌ای مغناطیسی وجود دارد که یک قسمت از هسته متحرک بوده و توسط فنری از قسمت ثابت جدا نگه داشته می‌شود و یک سری کنتاکت عایق شده از یکدیگر به آن متصل اند و با آن حرکت می‌کنند. در قسمت ثابت هسته نیز یک سری کنتاکت دیگر، محکم شده است. در حالت وصل، تیغۀ متحرک کنتاکتور تحت نیروی دائمی الکترومغناطیسی بوده و با کنتاکت ثابت در تماس می‌باشد. جریان الکتریکی به طور دائم در داخل سیم‌پیچ برقرار است و تیغه محرک کنتاکتور را با فشار، در حالت وصل و در تماس با کنتاکت ثابت نگه می‌دارد.

در صورتی‌ که جریان موجود در بوبین قطع شود و یا ولتاژ کاهش یابد، نیروهای فنرها باعث می‌شود که کنتاکت متحرک به طور اتوماتیک در موقعیت قطع قرار گرفته و جریان قطع شود. در صورت قطع جریان که ناشی از قطع ولتاژ است، تیغه‌ها تحت تأثیر نیروی فنر از کنتاکت های ثابت جدا می‌شوند و جریان تغذیه موتور را قطع می‌کنند. که به این حالت، آزاد شدن کنتاکتور گفته می‌شود. به عبارتی دیگر تعدادی کنتاکت که از قبل باز بوده اند، بسته شده و تعدادی کنتاکت بسته شده، باز می‌شوند.

اجزای کنتاکتور

.

هر کنتاکتور از اجزای مختلفی تشکیل شده است که شامل اجزای داخلی و خارجی است. از مهم‌ترین اجزای هر کنتاکتور می‌توان به این موارد اشاره کرد.

  • تیغه اصلی: در هر کنتاکتور دو مدل تیغه قدرت و فرمان وجود دارد. وظیفه تیغه‌های قدرت، هدایت جریان الکتریکی پس از هر بار تحریک شدن بوبین از خود می‌باشد. کاربرد تیغه‌های فرمان، همانطور که از نامشان مشخص است، برای استفاده در مدار فرمان است. تیغه‌های فرمان به دو صورت نرمالی باز و نرمالی بسته بر روی بدنه کنتاکتور نصب می‌شوند. این تیغه‌ها هر بار پس از تحریک شدن بویین، تغییر وضعیت داده و برعکس حالت اولیه، تغییر وضعیت می‌دهند.
  • بوبین: بوبین یا همان سیم‌پیچ، هسته مغناطیسی سیم‌پیچی شده است که باعث ایجاد حالت الکترومغناطیسی در کنتاکتور می‌شود.
  • کویل: نیرو محرکه مورد نیاز جهت تغییر وضعیت کنتاکت‌ها، توسط کویل فراهم می‌شود.
  • محفظه: تجهیزات داخلی کنتاکتور را در برگرفته و به منظور ایزوله کردن بخش‌های هادی کنتاکتور، جهت حفظ جان کسانی که با کنتاکتور تماس دارند، کاربرد دارد. جنس محفظه معمولاً از مواد عایق الکتریسیته مانند نایلون۶، باکالات و پلاستیک‌های سفت شونده در برابر حرارت است.
  • نگهدارنده بوبین: این قسمت روی بدنه قرار گرفته ودرنگ آن متفاوت از رنگ کنتاکتور است و جهت نگه داشتن بوبین استفاده می‌شود.

علاوه بر موارد ذکر شده، کنتاکتور دارای اجزای دیگری همچون ترمینال، هسته، صفحه فلزی، قسمت کنترل جرقه و غیره نیز می‌باشد.

کنتاکتور کمکی چیست؟

.

کنتاکتور کمکی یکی از تجهیزات الحاقی به کنتاکتور اصلی است. این کنتاکتور فاقد بخش سلونوئیدی بوده و بنابراین در دسته کنتاکتورهای خود تحریک قرار نمی‌گیرد. کنتاکتور کمکی را نمی‌توان به تنهایی در مدارهای الکتریکی صنعتی به کار گرفت. اما از این قطعه می‌توانیم برای زیاد کردن تیغه‌های NO و یا NC مخصوص طراحی مدار فرمان کنتاکتورهای اصلی استفاده کنیم. کنتاکتورهای صنعتی معمولاً در اندازه‌های بزرگ با تیغه‌های مدار قدرت طراحی می‌شوند. این نوع کنتاکتورها می‌توانند جریان الکتریکی تا ۶۰۰ آمپر را از خود عبور دهند‌. این مدل کنتاکتورها به روش‌های مختلف مانند تحریک ۲۴ ولت DC  و یا ۲۲۰ ولت AC  و یا ۳۸۰ ولت راه‌اندازی می‌شوند.

این کنتاکتورها اگر چه در طراحی مدار قدرت توانمند هستند؛ اما در تکمیل مدار فرمان با تیغه‌های محدود طراحی شده‌اند. کنتاکتورهای قدرت معمولاً فقط یک یا دو تیغه NO  و NC دارند. این در حالی است که گاهاً برای طراحی مدار فرمان به تعداد تیغه‌های بیشتری نیازمندیم. بدین منظور کنتاکتورهای کمکی در جهت توسعه مدارهای فرمان طراحی و تولید شده اند. تیغه کمکی کنتاکتور جهت عبور حداکثر جریان الکتریکی به اندازه ۶ آمپر طراحی شده است. تیغه کمکی کنتاکتور دارای زبانه‌هایی است که به شکل فیزیکی بر روی بخش متحرک کنتاکتور اصلی نصب می‌شوند. به این ترتیب با تغییر وضعیت در تیغه‌های کنتاکتور اصلی، تیغه کمکی کنتاکتور هم تغییر وضعیت می‌دهد.

کنتاکتور کمکی چیست؟

تفاوت کنتاکت کمکی و کنتاکت اصلی

.

بر روی کنتاکت اصلی تعدادی تیغه نصب می‌شود و از لحاظ ساختاری و ظاهری تفاوت چندانی بین کنتاکت کمکی و کنتاکت اصلی وجود ندارد. در حالی که تفاوت اصلی این دو نوع کنتاکت در عملکردشلن نهفته است. از کنتاکتورهای اصلی، برای قطع و وصل کردن مدارهای الکتریکی با توان بالا استفاده می‌شود. اما تیغه کمکی کنتاکتور نقش کنترلی داشته و عملکرد سیگنال‌های خروجی را فراهم می‌کند. از کنتاکت کمکی، جهت اتصال چندین کنتاکتور به صورت سری استفاده می‌شود. همچنین از این تیغه کمکی کنتاکتور برای اتصال ابزارهایی مثل رله به کنتاکتور اصلی استفاده می‌شود.

انواع کنتاکت کمکی

.

تیغه کمکی کنتاکتور در مدل‌های مختلفی از جمله نصب از جلو، نصب از بالا و نصب از بغل طراحی و تولید می‌شود. کنتاکتورهای کمکی بخش تحریک مستقل ندارند، اما به شکلی طراحی شده‌اند که به‌ راحتی با زبانه متحرک کنتاکتور اصلی در تماس هستند.انواع کنتاکتور کمکی طبق الگوی طراحی کنتاکتور هر برند متفاوت خواهد بود و هر برند متناسب با اندازه بدنه، نوع طراحی و الزامات نصب مدار فرمان، کنتاکتورهای کمکی را جهت نصب بر روی کنتاکتور اصلی طراحی می‌کند. به این ترتیب کنتاکت کمکی طراحی شده توسط هر برند فقط جهت نصب بر روی کنتاکتور اصلی همان برند، کارایی دارد. البته نحوه چیدمان تعداد تیغه‌ها و همچنین نوع تیغه‌ها در مدل‌های NO و یا NC متفاوت است. اما معمولاً انواع کنتاکتور کمکی را با دو تیغه NO و دو تیغه NC و یا یک تیغه NO و یک تیغه NC طراحی می‌کنند.

انواع کنتاکت کمکی

تفاوت تیغه کمکی کنتاکتور مدل های قدیمی و جدید

.

در گذشته تعداد کنتاکت‌های باز و بسته با حروف انگلیسی S  و O  نشان داده می‌شد. به طور مثال اگر روی کنتاکتور از 2s+2o استفاده شده باشد به معنای وجود دو عدد کنتاکت باز و دو عدد کنتاکت بسته می‌باشد. اما در کنتاکت‌های جدیدتر، این قضیه کاملا متفاوت بوده و کنتاکت‌‌ها را با استفاده از اعداد دورقمی نمایش می‌دهند. اعداد دو رقمی برای نشان دادن کنتاکت‌های باز و بسته به کار می روند. برای مثال اگر عدد 22 روی کنتاکت درج شده باشد، یعنی دو کنتاکت باز و دو کنتاکت بسته می‌باشد.

 فروشگاه پارما الکتریک عرضه کننده کنتاکتور پارس فانال

موارد استفاده از تیغه کمکی کنتاکتور

.
موارد استفاده از تیغه کمکی کنتاکتور

این کنتاکت‌ها در مدار فرمان برق صنعتی کاربرد فراوانی دارند. تیغه NO موقع خاموش یا روشن کردن الکتروموتور، نقش تیغه خودنگهدار را ایفا می‌کند. البته این تیغه در این حالت به PLC متصل می‌شود. با روشن کردن دستگاه، تیغه NO بسته می‌شود. با بسته شدن این تیغه، برق مورد نیاز بوبین تامین می‌شود و  فعالیت کنتاکتور تا زمان فشردن کلید توقف ادامه پیدا می‌کند. همچنین از تیغه کمکی کنتاکتور در موارد زیر استفاده می‌شود.

  • کنترل مرکزی روشنایی مربوط به تاسیسات بزرگ مثل ساختمان‌های اداری، هتل و غیره
  • در سیم‌پیچ کنتاکتور برای صرفه‌جویی در مصرف برق
  • استارت و راه‌اندازی موتورهای الکتریکی

سخن نهایی

.

کنتاکت‌های کمکی از پرکاربردترین قطعات الکتریکی در صنایع مختلف هستند. البته کنتاکت کمکی به تنهایی در داخل مدارها قابل استفاده نبوده و نصب این کنتاکت در جهت افزایش قابلیت‌های کنترلی کنتاکتور اصلی می‌باشد. این کنتاکت‌ها در محل‌‌های مختلفی قابل نصب بوده و بر روی کنتاکتور اصلی از بغل، بالا و جلو نصب می‌شوند. از این کنتاکت‌ها در مدار فرمان استفاده شده و  کاربرد اصلی این کنتاکتور قطع و وصل کردن مدارهای الکتریکی می‌باشد.

تاریخ انتشار : 1402/07/15