بوبین کنتاکتور
بوبین کنتاکتور همان سیم پیج داخل کنتاکتور است که با نام سلف یا سولنوئید هم شناخته میشود. در واقع این قطعه یکی از اصلیترین قطعات داخلی کنتاکتورها محسوب میشود که میزان کیفیت مطلوب کار یا عملکرد مناسب کنتاکتور؛ به نحوه فعالیت بوبین بستگی دارد. کنتاکتور در واقع نوعی کلید است که برای قطع و وصل جریان الکتریکی در مدارهای قدرت، توزیع و فوق توزیع مورد استفاده قرار میگیرد. کنتاکتورها از اجزای مختلفی همچون بوبین کنتاکتور، کنتاکتهای قدرت و فرمان، رله حرارتی و غیره تشکیل شدهاند که هر کدام از این اجزای ذکر شده؛ نقش یا وظیفه خاصی را بر عهده گرفتهاند. اما در این میان؛ بوبین کنتاکتور همانطور که پیشتر اشاره شد از اصلیترین قطعات کنتاکتور است که چگونگی کار و کیفیت آن در نهایت تعیین کننده کیفیت کار کنتاکتور است.
خوب است بدانید که بوبین کنتاکتور به عنوان یکی از قطعات اصلی کنتاکتور جز یکی از سادهترین تجهیزات مورد استفاده در صنعت برق محسوب میشود. لازم به ذکر است که عموما هادی بوبینها از جنس فلز مس انتخاب و ساخته میشود که به دور یک هسته مرکزی از جنس فلز که به آن آرماتور گفته میشود؛ به صورت منظم در چندین دور پیچیده میشود. اصولا نحوه پیچش این سیم به دور هسته مرکزی به صورت دایرهای یا استوانهای است و بر حسب نوع نیاز به صورت یک دور یا اغلب به صورت چند دور یا سیم پیچی پیچیده میشود. اساس کار این بوبینها بر اساس خاصیت الکترومغناطیسی فیزیکی است. انواع بوبین کنتاکتور در مدلهای مختلفی توسط شرکتهای سازنده داخلی و خارجی طراحی و تولید میشوند. لذا در بازار تجهیزات الکترونیکی صنعتی؛ میتوان انواع برندهای مختلفی از این قطعه را بنا به نوع کاربری و نیاز مصرف کننده پیدا کرد. عمده تفاوت مدلهای بوبین کنتاکتور در میزان ولتاژ مصرفی و نوع برق مصرفی این قطعات است.
فروشگاه پارما الکتریک عرضه کننده کلید مینیاتوری پارس فانال ، کلید اتوماتیک پارس فانال و کلید محافظ جان پارس فانال
نحوه عملکرد بوبین کنتاکتور
به منظور درک بهتر عملکرد بوبین؛ یک نمونه فرضی از یک مدار الکتریکی را در نظر آورید. در این مدار یک لامپ رشتهای به صورت موازی به یک سلف یا سیم پیچ متصل شده است و جریان در حال عبور از سوئیچ است. در واقع این سیم پیچ به صورت یک اتصال کوتاه عمل کرده و به دلیل مقاومت الکتریکی کمتر؛ مانع از انتشار نور لامپ میشود. لامپ هم در ابتدا روشن است و به مرور شدت و میزان نور آن کمتر میگردد. در زمان خاموشی سوئیچ هم همین حالت اتفاق میافتد. در واقع علت واقعی این اتفاق به دلیل بروز اثر القایی است. به این صورت که در زمان تغذیه جریان از طریق سیم پیچ؛ یک میدان مغناطیسی ایجاد میَشود که سعی در توقف جریان از طریق سیم پیچ دارد. ولی با برقراری میدان مغناطیسی؛ این جریان فعلی قادر است به حالت عادی خود برگردد.
در حقیقت در صورت توقف جریان و جهت آن؛ میدان مغناطیسی به منظور حفظ آن میتواند این جریان الکتریکی را از طریق سیم پیچ تولید کند. نتیجتا نگهداری میدان مغناطیسی به صورت پایدار ممکن نخواهد بود و نهایتا لامپ برای مدت کوتاهی روشن میشود. همچنین به عنوان تکمیل توضیحات فوق میتوان اضافه کرد که سیم پیچ بوبین کنتاکتور؛ پس از ایجاد میدان مغناطیسی در مدار و با خاموش یا روش نمودن آن به عنوان سوئیچ عمل کرده و در نهایت باعث ایجاد نقش و وظیفه کنتاکتور میگردد. لازم به ذکر است که استحکام و بزرگی میدان مغناطیسی ایجاد شده یا قدرت آن بستگی به کیفیت سیم پیچ دارد؛ بر این اساس در زمان خریداری بوبین باید به کیفیت و کارایی آن دقت کافی کرد. بر این اساس در زمان تهیه بوبین کنتاکتور مطلوب؛ ویژگیهایی همچون جریان نامی و جریان اتصال کوتاه ضربهای را مد نظر قرار دهید.
خوب است بدانید که بوبین کنتاکتور به عنوان یکی از قطعات اصلی کنتاکتور جز یکی از سادهترین تجهیزات مورد استفاده در صنعت برق محسوب میشود. لازم به ذکر است که عموما هادی بوبینها از جنس فلز مس انتخاب و ساخته میشود که به دور یک هسته مرکزی از جنس فلز که به آن آرماتور گفته میشود؛ به صورت منظم در چندین دور پیچیده میشود. اصولا نحوه پیچش این سیم به دور هسته مرکزی به صورت دایرهای یا استوانهای است و بر حسب نوع نیاز به صورت یک دور یا اغلب به صورت چند دور یا سیم پیچی پیچیده میشود.
اساس کار این بوبینها بر اساس خاصیت الکترومغناطیسی فیزیکی است. انواع بوبین کنتاکتور در مدلهای مختلفی توسط شرکتهای سازنده داخلی و خارجی طراحی و تولید میشوند. لذا در بازار تجهیزات الکترونیکی صنعتی؛ میتوان انواع برندهای مختلفی از این قطعه را بنا به نوع کاربری و نیاز مصرف کننده پیدا کرد. عمده تفاوت مدلهای بوبین کنتاکتور در میزان ولتاژ مصرفی و نوع برق مصرفی این قطعات است.
کنتاکتور پارس فانال ، کلید هوایی پارس فانال و کلید حرارتی پارس فانال از دیگر لوازم برق صنعتی پارس فانال در پارما الکتریک
کاربرد بوبین کنتاکتور
با عبور جریان الکتریکی از بوبین کنتاکتور؛ بوبین به صورت یک آهنربای تیغهای در میآید. به این صورت که دارای دو قطب N، S خواهد شد. در این آهنربا با تغییر میزان شدت جریان؛ شدت میدان تغییر میکند و همچنین با تغییر جهت جریان؛ جایگاه قطبهای آن عوض خواهد شد بدون اینکه منجر به تغییر سیم پیچ یا پیچه شود. در واقع سادهترین کار با این وسیله ساختن یک آهنربا است. با قرار دادن تیغه فولادی در پیچه و عبور جریان از آن؛ با گذشت مدت زمان کوتاهی یک آهنربای دائمی از آن ساخته میشود. لازم به ذکر است که در جای دیگری که میتوان از بوبین استفاده کرد؛ در داخل جریان سنجها یا گالوانومترها است.
در نظر داشته باشید که برعکس پدیدهایی که در فوق شرح داده شد نیز صادق است به این صورت که با حرکت یک سیم در داخل میدان مغناطیسی و قطع خطوط میدانی؛ جریان الکتریکی ایجاد میگردد. بنابراین با چرخش یک بوبین در یک میدان مغناطیسی؛ جریان الکتریسته ایجاد میشود و با تغییر جهت حرکت سیم پیچ جهت جریان هم تغییر خواهد کرد. از این خاصیت فیزیکی در ساخت تجهیزات مولد جریانهای ثابت و متناوب استفاده میشود. مورد مصرف دیگر استفاده از بوبین در ترانسهای تبدیل است. در واقع این نوع از ترانسها قادر هستند ولتاژهای بالا را به ولتاژهای پایین یا برعکس تبدیل نمایند؛ از این خاصیت در خط انتقال جریان برق از پستهای مرکزی به داخل منازل مسکونی استفاده میگردد.
انواع بوبین کنتاکتور
انواع بوبین کنتاکتور بر اساس فرکانس جریان آنها و متناسب با نوع کاربریشان به تقسیمات ذیل قابل دستهبندی هستند:
۱- سیم پیچهای جریان مستقیم یا DC یا الکترومغناطیسها که با جریان مستقیم ثابت میتوانند کار کنند.
۲- فرکانسهای صوتی یا بوبینهای AF؛ سلف یا ترانسفورماتور با جریان متناوب در محدوده فرکانس صوتی که با کمتر از ۲۰ کیلو هرتز قادر به فعالیت هستند.
۳- فرکانسهای رادیویی یا سیم کشیهای رادیویی، سلف یا ترانسفورماتور با جریان متناوب که در محدوده فرکانسهای بیش از ۲۰ کیلو هرتز کار میکنند.
دلیل سوختن بوبین کنتاکتور
بوبین کنتاکتور به دلایلی ممکن است دچار خرابی و سوختگی شود که در ادامه مقاله به چند مورد از این موارد اشاره میکنیم؛ با اطلاع از این موارد میتوان از سوختن پیش از موعد بوبین کنتاکتور ممانعت به عمل آورده و عمر مفید بوبین کنتاکتور را طولانیتر کرد:
۱- افزایش دمای کنتاکتها بیش از حد ممکن: در صورتیکه مدت زمان عبور جریان از بوبین افزایش یابد؛ به همین میزان باعث افزایش دمای داخلی کنتاکتهای بوبین شده و نهایتا سوختن آنها را در پی خواهد داشت.
۲- اتصال حلقه در بوبین: این عامل میتواند در صورت وقوع باعث خرابی و سوختن بوبین شود؛ در این صورت بایستی اقدام به تعمیر و رفع نقص ایجاد شده نمود گاهی حتی لازم است نسبت به تعویض بوبین اقدام کرد.
۳- اتصال مداوم و طولانی مدت در بوبین: این عمل باعث افزایش درجه حرارت، افزایش میزان مصرف انرژی، قطع و وصلی کوتاه در زمان افت ولتاژ لحظهای و کاهش عمر مفید قطعه خواهد شد که در نهایت سوختن بوبین کنتاکتور را به دنبال خواهد داشت.
۴- ایجاد فاصله هوایی: وجود فاصله هوایی و بسته نشدن مدار هسته؛ میتواند عامل مهم دیگری در سوختن پیش از موعد بوبین کنتاکتور باشد برای جلوگیری از این وضعیت میتوان مسیر هسته و سطح قطبها را با استفاده از بنزین و ترکیبات تی کلر تمیز کرد.
۵- باز نشدن کنتاکت کمکی مقاومت پیش گذار: یکی دیگر از دلایل از کار افتادگی بوبین کنتاکتور؛ باز نشدن کنتاکت کمکی مقاومت پیش گذار در جریان مستقیم است؛ لذا برای جلوگیری از وجود این عامل بایستی اقدامات کنترل گرانه پیش بینی کرد و یا در نهایت اقدام به تعمیر و تعویض آن نمود.
۶- اتصالی مقاومت پیش گذار: جهت جلوگیری از اتصالی مقاومت پیش گذار که به سوختن بوبین ختم خواهد شد؛ بایستی اقدامات کنترلی و پیشگیرانه را همواره در نظر داشت و بررسی کرد.
۷-عدم استفاده از ولتاژ استاندارد: در صورتیکه میزان ولتاژ ورودی بیش از حد استاندارد تحمل بوبین کنتاکتور گردد باعث ایجاد حرکت لرزشی در بوبین شده و سوختن آنرا به دنبال خواهد داشت؛ بوبین کنتاکتور برای داشتن یک عمر مفید طولانی بایستی همواره با ولتاژ نامی تغذیه شود.
۸- عبور جریان بیش از حد مجاز: این عامل هم میتواند یکی از دلایل سوختن بوبین کنتاکتور باشد از این نظر که باعث افزایش دمای متعارف سیم پیچ میگردد.
سخن نهایی
انواع بوبین کنتاکتور بر اساس فرکانس جریان آنها و متناسب با نوع کاربریشان به تقسیمات ذیل قابل دستهبندی هستند:
۱- سیم پیچهای جریان مستقیم یا DC یا الکترومغناطیسها که با جریان مستقیم ثابت میتوانند کار کنند.
۲- فرکانسهای صوتی یا بوبینهای AF؛ سلف یا ترانسفورماتور با جریان متناوب در محدوده فرکانس صوتی که با کمتر از ۲۰ کیلو هرتز قادر به فعالیت هستند.
۳- فرکانسهای رادیویی یا سیم کشیهای رادیویی، سلف یا ترانسفورماتور با جریان متناوب که در محدوده فرکانسهای بیش از ۲۰ کیلو هرتز کار میکنند.
تاریخ انتشار 1402/04/28